یکم آذر؛ چرا روز اصفهان به فراموشی سپرده شد؟

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها – کورش دیباج: اصفهان، این نگین فرهنگی ایران، به‌دلیل تاریخ غنی و آثار هنری و معماری شگفت‌انگیز خود در سراسر جهان شناخته می‌شود. اما در حالی که این شهر به عنوان پایتخت فرهنگی ایران شناخته شده است، برخی از جنبه‌های فرهنگی و تاریخی آن مغفول مانده‌اند. یکی از این جنبه‌ها، روز اصفهان یا همان یکم آذر است که هنوز به‌طور رسمی به‌عنوان روز این شهر شناخته نشده است. در حالی که این روز به‌عنوان یک نماد فرهنگی و تاریخی باید گرامی داشته شود، اما کمتر در سطح ملی و حتی شهری به آن پرداخته شده است. در این گفت‌وگو با محسن نوری، اصفهان‌شناس و پژوهشگر تاریخ و فرهنگ اصفهان، به دلایل بی‌توجهی به این روز و اهمیت آن پرداخته‌ایم.

از نگاه شما چرا یکم آذر، روز اصفهان، در طی سال‌های اخیر به فراموشی سپرده شده است؟

متأسفانه باید بگویم که این روز به‌ویژه در سطح عمومی و حتی در میان نهادهای رسمی شهری آنطور که باید توجه نشده است. از یک سو، شاید به دلیل تداخل این روز با تاریخ‌های دیگر یا حتی اهمیت‌های بیشتر دیگر روزهای تاریخی، این روز تحت‌الشعاع قرار گرفته است. از سوی دیگر، هیچ‌گونه برنامه‌ریزی مدون و منسجمی برای گرامی‌داشت این روز صورت نگرفته است. برخی از مسئولان و نهادها هم به نوعی به‌دلیل توجه به تاریخ‌های دیگر یا حتی مسائل سیاسی و فرهنگی دیگر، به این روز به‌عنوان یک روز مهم فرهنگی توجه نمی‌کنند.

برخی از افراد معتقدند که این روز در مقایسه با روزهای تاریخی دیگر اهمیت کمتری دارد. آیا این نظر درست است؟

درست است که شاید این روز برای بسیاری از افراد کمتر شناخته‌شده باشد، اما اگر به تاریخ این روز نگاهی بیندازیم، می‌بینیم که یکم آذر در حقیقت یک روز مهم در تاریخ فرهنگی اصفهان است. این روز، نه تنها نماد شهر اصفهان به شمار می‌رود، بلکه بیانگر تاریخ و هویت فرهنگی آن است. فراموشی این روز به‌نوعی فراموش کردن بخشی از تاریخ و هویت فرهنگی این شهر است. در واقع، ما با نادیده گرفتن این روز، در حال از دست دادن فرصتی برای معرفی غنی‌ترین بخش‌های فرهنگ و تاریخ اصفهان به نسل‌های جدید هستیم.

شما به‌عنوان یک پژوهشگر و اصفهان‌شناس، چرا فکر می‌کنید که برخی از نهادهای شهری به‌ویژه شهرداری اصفهان، این روز را تغییر داده‌اند و به سوم اردیبهشت‌ماه به‌عنوان روز اصفهان پرداخته‌اند؟

متأسفانه باید بگویم که گاهی اوقات در چنین تصمیماتی، نهادهای رسمی به دلیل عدم درک کامل از تاریخ و هویت شهری و به‌دنبال تقویم‌های رسمی و پر تکرار، به تغییرات ناخواسته‌ای دست می‌زنند. به‌ویژه در این‌گونه مواقع که تصمیمات سیاسی و حتی تلاش برای ابداع روزهای تازه برای معرفی اصفهان به‌عنوان یک مرکز فرهنگی بیشتر در کانون توجه قرار می‌گیرد، نتیجه آن می‌شود که از نمادهای تاریخی و فرهنگی واقعی این شهر غافل می‌شویم. ما در اصفهان، در کنار روزهایی چون ۱۲ فروردین (روز جمهوری اسلامی)، روزهای بسیاری داریم که نشان‌دهنده هویت و تاریخ اصفهان هستند، اما روزی مثل یکم آذر که نشان‌دهنده نماد فرهنگی اصفهان است، همیشه نادیده گرفته شده است.

در حال حاضر چه اقداماتی برای احیای این روز از سوی فعالان فرهنگی و اهالی تاریخ و هنر اصفهان در حال انجام است؟

طی سال‌های اخیر، خوشبختانه تلاش‌هایی از سوی برخی نهادهای فرهنگی اصفهان برای احیای یکم آذر به‌عنوان روز اصفهان صورت گرفته است. این تلاش‌ها معمولاً از سوی دانشگاه‌ها، انجمن‌های فرهنگی و بعضاً گروه‌های مردمی انجام می‌شود که با برگزاری برنامه‌های مختلف در این روز سعی دارند تا فرهنگ و تاریخ اصفهان را زنده نگه‌دارند. همچنین در این راستا، کتاب‌ها، مقالات و آثار تحقیقی در خصوص تاریخ اصفهان و اهمیت یکم آذر منتشر می‌شود. اما این برنامه‌ها هنوز کافی نیست و نیاز به حمایت بیشتری از سوی نهادهای مسئول داریم.

به‌عنوان یک پژوهشگر اصفهان‌شناسی، چه پیشنهادی برای نهادهای فرهنگی و شهری دارید تا یکم آذر به جایگاه واقعی خود بازگردد؟

نهادهای فرهنگی و شهری باید تلاش کنند تا روز یکم آذر را به‌عنوان یک رویداد فرهنگی در سطح ملی معرفی کنند. این روز باید نه تنها در اصفهان، بلکه در سایر نقاط کشور نیز شناخته‌شده شود. پیشنهاد من این است که در این روز، برنامه‌های فرهنگی و هنری متنوعی از جمله نمایشگاه‌های هنری، سخنرانی‌ها، جشنواره‌های فرهنگی و تورهای گردشگری ویژه برگزار شود که به معرفی هویت فرهنگی اصفهان کمک کند. همچنین، همکاری‌های بیشتری بین نهادهای مختلف فرهنگی، هنری و گردشگری می‌تواند تأثیر زیادی در ارتقا جایگاه این روز در سطح کشور داشته باشد.

به‌طور کلی چه تأثیراتی بر فرهنگ و هویت شهری اصفهان خواهد داشت اگر این روز دوباره جایگاه خود را به‌دست آورد؟

در صورت احیای این روز، اصفهان قادر خواهد بود تا به‌طور مؤثرتر و مستمرتری هویت فرهنگی خود را به نسل‌های جدید و حتی گردشگران خارجی معرفی کند. گرامی‌داشت یکم آذر به‌عنوان روز اصفهان نه تنها به شناساندن تاریخ و فرهنگ این شهر کمک می‌کند، بلکه موجب خواهد شد تا مردم اصفهان بیشتر از گذشته به‌عنوان نگهبانان تاریخ خود شناخته شوند. همچنین این روز می‌تواند موجب تقویت احساس همبستگی و pride (غرور) در میان مردم اصفهان شود.